انواع شیوه‌های قراردادی برای مدیریت پروژه های بزرگ

انواع شیوه‌های قراردادی برای مدیریت پروژه های بزرگ

مروری کوتاه بر نحوه مدیریت پروژه‌های کلان زیربنایی کشور نشان می‌دهد ؛ شیوه‌های قراردادی برای مدیریت پروژه‌های کلان را می‌توان به هفت نوع روش کلی زیر طبقه‌بندی نمود:

·       طراحی و اجراءبصورت مجزا

·       قرارداد مدیریت (MC)

·       قرارداد مدیریت اجرایی

·       قرارداد طراحی ومدیریت

·       قرارداد دستمزدی

·       روش “ساخت –بهره‌برداری –انتقال”(BOT)

·       روش “مهندسی –خرید- اجرا “(EPC)[1][1]

در ادامه به شکل مختصر به توضیح هریک از این شیوه های قراردادی –خصوصا تیپ قراردادهای EPC–می‌پردازیم:

۱)  قرارداد طراحی –اجرا / روش سنتی/ طراحی و اجرا بصورت مجزا

در این روش که بطور سنتی در قراردادهای اجرایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، کارفرما طراحی پروژه را برطبق نیازهای خویش به طراح واگذار نموده تا مجموعه‌ای از نقشه‌های مورد نیاز برای مناقصه و اجرای کار را تهیه نماید. کاستی‌ها و معایب بالقوه‌ای در رابطه با فرم قرارداد “طراحی –مناقصه –اجرا” وجود دارند از جمله اینکه زمان تکمیل کل پروژه بدلیل جدا بودن مراحل طراحی و اجرا طولانی می‌شود. بعلاوه طراحی‌های انجام شده ممکن است با قابلیت‌های فنی پیمانکار اجرایی مطابقت نداشته‌باشد. به همین دلیل هنگامی‌که بخش قابل توجهی از تأمین مالی پروژه از طریق وام باشد این روش مورد قبول وام دهندگان نخواهد بود.

2) پیمانکاری مدیریتManagement Contracting(MC):

مدیریت پیمان MCشخصیتی است حقوقی که به نمایندگی از طرف مجری طرح مسؤولیت مدیریت؛ کنترل و هماهنگی پروژه ها و مراحل اجرایی را به عهده دارد. مدیریت طرح وظایف خود را در چارچوب روشها ؛ضوابط و دستورالعملهایی که به تایید مجری رسیده است انجام داده و با اعمال مدیریت مستقیم و روزانه بر سایر عوامل اجرایی در مقابل مجری مسؤولیت صحت انجام کیفی و کمی کار را طبق مشخصات؛ برآوردها و برنامه‌های اولیه و تغییرات احتمالی آن با ارایه گزارشات مستمر بعهده دارد.

در حقیقت مجری جهت مدیریت؛ کنترل و هماهنگی پروژه‌ها و مراحل اجرایی طرح پس از کسب مجوز از مراجع ذیصلاح می‌تواند از یک شرکت بعنوان مدیریت پیمان MCاستفاده و کلیه وظایف و مسؤولیت‌های کارفرمایی را به جز برخی موارد که ذکر خواهد شد به وی تفویض کند.

در واقع پیمانکار مدیریت پیمان MCنقش مدیریتی کارفرما را در قراردادهای سنتی “طراحی –مناقصه –اجرا” ایفا نموده و بدین‌ترتیب وظایف و مسؤولیتهای کارفرما را کاهش می‌دهد. در نمودار 1نحوه ارتباط MCرا با کارفرما و پیمانکاران پروژه نشان داده‌ایم.

در این روش:

·       پرداخت به پیمانکار مدیریت پیمان معمولاً بصورت Cost Plus Feeانجام می‌گردد.

·       کارهای اجرایی معمولاً به قسمتهای کوچکتری تقسیم گردیده و رقابت زیادی در مناقصه ایجاد می‌شود.

·       برای هر قسمتی از کارها که به مناقصه می‌رود طراحی باید تکمیل شده باشد.

·       در این نوع قرارداد در مقایسه با روش طراحی و اجرا بصورت جداگانه؛ طراح در مراحل اولیة طراحی باید تصمیمات بیشتری اتخاذ نماید.